China het land van uitersten

Als ik het restaurant uit wil lopen komt de serveerster achter mij aangerend en grijpt mijn hand vast. Ze geeft me een hand vol kleingeld terug wat ik had achtergelaten op de tafel van het restaurant als zijnde fooi. Wanneer ik het geld terug wil geven en probeer uit te leggen dat het voor haar bedoeld is kijkt ze me vragend aan en wijst mij vriendelijk af. Achteraf hoor ik dat het niet beleefd is om in China fooi te geven.

Het is 2011 in Nanjing aan het eind van onze rondreis door China. Op dit moment beseffen wij dat, na 2 weken China doorreizen, we eigenlijk nog niets van het land weten en nog heel weinig van het land gezien hebben. We weten zeker dat we nog een keer terug moeten komen om het land op eigen tempo te ontdekken.

Nu acht jaar later zijn we dan met de trein in Beijing aangekomen vanuit Mongolië. Omdat we Beijing in 2011 al bezocht hebben en daardoor alle highlights al gezien hebben besluiten we hier een aantal dagen te verblijven en wat meer de kleine volkswijken te bezoeken. We regelen beide een fiets en trappen zo 3 dagen lang de kleine gezellige en soms ook drukke volkswijken (Hutongs) door. Af en toe worden we wat langer dan gemiddeld aangekeken, vooral als we ergens een restaurant instappen. Maar het is beduidend minder dan de laatste keer toen we in China waren. Zouden de mensen dan wat meer gewend zijn aan die lange blanken met hun blonde haren en grote neuzen?

Na een aantal dagen is het tijd om door te reizen. We zijn van plan om via een aantal grote toeristische locaties richting het westen te reizen. Het liefst zouden we Tibet in willen maar we hebben gehoord dat dit vrij lastig is omdat dit niet zelfstandig mag. Je bent verplicht om een "permit" aan te vragen en dan met een gids of Chinese reisorganisatie de provincie in te gaan. Zij laten je dan de dingen zien die je "mag" zien. Omdat dit niet onze voorkeur heeft proberen we zelfstandig zo dicht mogelijk bij de grens van deze provincie te komen waar de Tibetaanse cultuur de overhand heeft. Er zijn plaatsen als Kangding, Litang, Daocheng en Shangri-La welke op grote hoogte tegen de Tibetaanse grens aanliggen. Om daar te komen zullen we China van Oost naar West doorkruisen met trein en bus om onderweg zoveel mogelijk van de cultuur en natuur op te nemen. Tijdens deze reis hebben we China op verschillende uiteenlopende manieren leren kennen. We hebben geleerd dat je niet alleen van dit land kunt houden zonder het ook te verafschuwen. De verschillen zijn enorm.

De natuur in dit land is prachtig. Het land is zo groot dat het alles heeft wat onze planeet te bieden heeft. Woestijn in het noorden, bergen (Himalaya) in het westen, rivieren die het hele land doorkruisen tot in de oceanen in het oosten en zuiden. Wij hebben een aantal van deze prachtige gebieden mogen bewonderen en vaak heb ik hier een dubbel gevoel aan overgehouden. En dat heeft weer vooral te maken met de mensen die in dit land wonen. 

In China wonen ongeveer anderhalf miljard mensen welke de laatste jaren een enorm snelle economische groei hebben doorgemaakt. Vooral in de grote steden is dit goed te zien. En met grote steden bedoel ik steden waarin meer mensen wonen dan in heel Nederland. Beijing bijvoorbeeld heeft meer dan 20.000.000 inwoners. Als een stad minder dan 5mln inwoners heeft staat het bijna niet op de kaart. In deze steden is het dan ook enorm druk en ben je continu bezig om niet tegen een ander aan te lopen of te fietsen. Vooral in het openbaar vervoer is dit een grote uitdaging. Een van de grote redenen hiervoor is dat bijna iedereen in China versmolten is met zijn of haar smartphone. Men doet daadwerkelijk alles met dat ding. Ze kijken er tv op, spelen spelletjes, luisteren naar muziek, navigeren ermee en overal wordt de telefoon ingezet om mee te betalen, zelfs bij de kleinste marktkraampjes kun je betalen met je smartphone. (mits je Chinees bent of op z'n minst een Chinese bankrekening hebt) Zoals ik me heb laten vertellen; "een makkelijke manier voor de overheid om betaalacties in de gaten te houden".

Dankzij deze vooruitgang hebben de mensen hier meer geld om uit te geven en dat is goed te zien wanneer je de mooie natuurparken van China gaat bezoeken. Chinezen reizen momenteel hun eigen land door om alle mooie dingen te zien. Je kunt je voorstellen als ook maar de helft van het land aan het rondreizen is dat het ongelooflijk druk is op de weg, in de trein en in de parken. Je moet je voorstellen dat je regelmatig in een rij staat te wachten om in een park in de bus te stappen. In deze rij staat dan 80% met zijn telefoon in zijn hand. De één kijkt een filmpje de ander speelt een spelletje en de volgende probeert met haar telefoon op een selfie-stick toch stiekem een foto van ons te nemen. Iets verderop staat een gids zijn groep toe te spreken met een megafoon. Dit is echter zo luid dat de man die een filmpje op zijn telefoon kijkt het volume van zijn telefoon nog wat opschroeft. Hierdoor hoort het jongetje niet meer wat voor geluid zijn spelletje maakt en zet daarom ook zijn volume wat hoger. Om boven al dit lawaai uit te komen hebben de grote hoeveelheid snack kraampjes ook allemaal een microfoon en een speaker om iedereen duidelijk te maken wat voor lekkers ze allemaal verkopen. Wij staan hier tussen met onze mond vol tanden en vergeten bijna dat we eigenlijk op een uniek mooie locatie zijn.

Het lijkt soms of de mensen hier niets meer van hun omgeving opnemen. Wanneer wij op een druk station de trein uitkomen en op zoek gaan naar het loket waar we kaartjes kunnen kopen voor de metro, stuiten we op een enorme lange rij voor een loket. Ik denk "f*ck; dat kost weer een half uur" maar dan zie ik 10 meter verderop nog zo'n loket en eigenlijk is er gewoon een hele rij met dezelfde loketten waar niemand staat. Een beetje vertwijfeld loop ik naar één van de loketten toe om te vragen of ik hier kaartjes kan kopen. Dit blijkt geen enkel probleem te zijn. Terugkijkend op de lange rij zie ik iedereen met gebogen nek naar zijn telefoon staren. Het enige wat zij mee lijken te krijgen van hun omgeving zijn de schoenen van hun voorganger. Deze worden ook gevolgd totdat het loket bereikt is. Iedereen staat dus in de rij voor loket 1 terwijl er nog 6 andere loketten zijn.

Wanneer we een gemiddeld restaurant in een gemiddelde stad in China binnenlopen komen er vaak direct één of twee serveersters aangelopen om ons een tafel te wijzen. Als er mensen in het restaurant zitten te eten draait de helft om op hun stoel om goed te kunnen zien wat er nu weer is binnen komen lopen, en wat ze dan ook gaan bestellen... De serveerster reikt de menu kaart al lachend uit en blijft net zo lang op de kop van de tafel staan wachten tot wij een keuze hebben gemaakt. Met pen en papier in de aanslag wijst ze op enkele Chinese tekens welke een gerecht moeten voorstellen. Wij zijn gewend om even wat tijd te krijgen om een menukaart door te nemen maar hier weet men blijkbaar van te voren al wat men eten wil. Hierbij hebben wij ook wat extra tijd nodig om met behulp van "google translate" de chinese tekens om te vormen naar, wat voor ons leesbare gerechten zijn, Na haar zo'n 5 minuten ongeduldig naast onze tafel te laten staan geven we de serveerster onze keuze door. Meestal 2 of 3 gerechtjes met wat rijst om te delen. Wanneer het eten wordt uitgeserveerd kijken de andere gasten, al rokend, op van hun telefoon om te zien wat wij besteld hebben en of wij dit wel met eetstokjes naar binnen gaan krijgen. Na zo'n 5 minuten is iedereen wel overtuigd dat wij volleerd "stokjes eters" zijn en dat we ons bordje leeg gaan eten.

We merken toch wel, nu we Beijing uit zijn, dat toch niet iedereen in China gewend is aan westerlingen en dat ze vooral geïnteresseerd zijn in ons. Op een station in het binnenland van China moeten we iets meer dan een uur wachten op de bus. Iets verderop zit een jongetje, van een jaar of 10, op zijn stoel te draaien om ons eens goed te bekijken. Wanneer Moniek op staat om even naar de WC te gaan zwaait hij een keer naar mij. Ik zwaai natuurlijk gewoon terug wat wordt opgemerkt door zijn moeder, welke hem nu probeert te overtuigen om mij om een foto te vragen. Ik wenk de jongen dat dit geen probleem is en hij gewoon naar mij toe kan komen. Een beetje aarzelend pakt hij zijn moeders telefoon en komt mijn kant op gelopen. Ik wijs hem de stoel naast mij aan om te gaan zitten, hij geeft mij de telefoon zodat ik een selfie kan maken van ons beiden. Na een aantal bedankjes van de jongen en zijn moeder, loopt hij terug naar zijn eigen stoel. Deze fotoshoot is natuurlijk opgemerkt door een aantal andere mensen, welke nu bijna met hun kind in de rij staan om ook een foto te nemen. Vooral ouders vinden het heel leuk om hun zoon of dochter met een grote westerling op de foto te zetten. Wanneer Moniek terug komt van het toilet is de rust wedergekeerd en vertel ik haar over mijn foto momentjes. De jongen van de eerste foto wenkt ons en reikt ons wat te eten aan. Hij kijkt trots en lijkt het leuk te vinden contact met ons te hebben gehad. Uit een gesprek met een jongen in de trein blijkt dat er nog heel veel mensen in dit land zijn welke nog nooit in hun leven buitenlanders hebben gezien. Het voelt soms wel ongemakkelijk om zo te worden aangestaard, maar ik begrijp ook wel dat wij voor sommige mensen best een bijzondere verschijning zijn.

China is ook het land van regels. Parken en steden hangen vol met bordjes wat wel en wat niet te doen. Hoe men er mee omgaat is een ander verhaal. Wanneer een stoplicht op groen springt en je denkt te kunnen oversteken wordt je iedere keer bijna van het zebrapad afgereden door een scooter, auto of tuktuk. Op alle bus-, trein-, en metrostations hangen borden met "verboden te roken" deze borden blijken voor lokale mensen te betekenen dat je hier juist "moet" roken. Zelfs sommige buschauffeurs vinden het de normaalste zaak om in de bus de één na de andere sigaret op te steken. Ook in nationale parken worden regels anders gelezen dan hoe ze, naar mijns inziens, bedoeld zijn. In het prachtige park in Zhangjiajie lopen een aantal apen vrij rond. Er staan grote borden met daarop in het Chinees als in het Engels "verboden de apen te voeren". Blijkt het nu juist de beste plek te zijn om direct naast dit bord je banaan, koekjes en andere meegebrachte etenswaren aan de apen te voeren om er daarna met stokken en stenen naar te gaan gooien omdat de apen brutaal worden. Ik weet dat er in de wereld altijd mensen zijn die zich aan geen enkele regel houden, maar het meest bijzondere in China vind ik dat er niemand is die zich hierom bekommerd. Er is niemand die een ander aanspreekt op zijn of haar gedrag. Of het nu roken in een bus is, of keihard muziek luisteren midden in een restaurant, of willekeurig plastic afval op de grond gooien. Niemand lijkt het hier iets te interesseren wat de ander doet. Het lijkt soms een enorme egoïstische wereld.

Hoe meer wij naar het westen reizen hoe kleiner de plaatsen waar wij komen. De cultuur veranderd en daarmee de mensen ook. Het moment dat we de grote stad Chengdu verlaten en richting het hooggebergte reizen, verdwijnen de grote aantallen toeristen om ons heen en krijgen we meer te zien van het leven van lokale mensen. Deze mensen lijken meer samenhorigheid te kennen. In iedere plaats is er een plein waar 's avonds de lokale muziek aan gaat en waar naar hartenlust gezamenlijk traditioneel gedanst wordt. Mannen, vrouwen, jong en oud, het maakt niet uit iedereen danst. En als je de passen niet kent of je bent echt te slecht ter been dan zit je aan de zijkant op één van de vele bankjes en maak je een praatje met een ieder die even naast je komt zitten. Wij vinden het leuk om te zien hoe ongegeneerd mensen dansen en bewegen. De samenhorigheid lijkt hier groter. Misschien is het de cultuur of de afwezigheid van grote hoeveelheden toeristen, maar wij zijn blij ook deze kant van het land te zien.

Nu we aan het eind van ons China avontuur zijn gekomen proberen we steeds vaker een beeld te vormen van dit land, maar het is onmogelijk om het in één zin te omschrijven. Er zijn zo ontzettend veel mensen met zoveel verschillende karakters. Er is ongelofelijk veel mooie natuur en enorm grote steden. Er is heel veel heerlijk eten en er zijn dingen welke ikzelf nooit zou eten. Er is rijkdom en er zijn mensen die volledig leven van giften van anderen.

China een land van uitersten.